جامعه و پژوهش

جامعه شناسی برای زندگی

جامعه و پژوهش

جامعه شناسی برای زندگی

جامعه و پژوهش

۴ مطلب با کلمه‌ی کلیدی «حقوق شهروندی» ثبت شده است

معرفی کتاب: شهروندی و دولت رفاه

علی محمدزاده | پنجشنبه, ۲۰ آذر ۱۳۹۳، ۰۵:۴۹ ب.ظ

معرفی کتاب

عنوان کتاب: شهروندی و دولت رفاه

نویسنده: دنیس رایلی

مترجم: ژیلا ابراهیمی

سال نشر: 1388

انتشارات: تهران؛ آگه

کتاب شهروندی و دولت رفاه از مجموعه کتاب‌های «فهم جامعه‌ی مدرن» انتشارات آگه است که به مسئله‌ی شهروندی اجتماعی و دولت رفاه می‌پردازد. در ادامه نکاتی از این کتاب می‌آید:

درباره‌ی مفهوم شهروندی

بدون مفهوم «شهروندی»[1] نمی‌توان تصوری از دولت لیبرال ـ دموکرات مدرن داشت. مفهوم شهروندی در طیف متنوعی از تفکرات سیاسی، محافظه‌کارها، سوسیال ـ دموکرات‌ها و انقلابیون، به کار رفته است (رایلی، 1388: 25).

شهروندی در کل به جایگاه فرد در مقام عضوی از یک جامعه مبتنی است. در واقع این مفهوم را می‌توان چنان گسترش داد که عضویت در جهان را نیز در بر گیرد؛ مانند آرمان محیط‌زیستیِ «شهروندی جهانی»[2] که در آن تعهد هر شخص نه تنها در محدوده‌ی مرزهای ملی‌اش، که به واسطه‌ی جایگاه انسانی‌اش معنا می‌یابد (همان: 27).

در حال حاضر شهروندی معادل عضویت در یک دولت ـ ملت همراه با برخورداری از حقوق ساکنان یک کشور است (همان: 30). در عین حال تنوع ساختارهای سیاسی و نحوه‌ی شکل‌گیری ملت در کشورهای مختلف، اشکال متنوعی از شهروندی را به پیش می‌کشد و نمی‌توان توضیحی عام درباره معانی مربوط به شهروندی ارائه داد (همان: 30). اما به رغم این‌که واژه‌ی شهروندی می‌تواند به ساختارهای تاریخی و سیاسی گوناگونی اشاره کند، دربردارنده‌ی معانی کلی‌ای نیز هست. «شهروندی» تجسم آرمان شمول و حد مطلوبی از حق برای همگان است (همان: 34). شهروندی در مقام یک نظریه، ادعایی را درباره‌ی مشارکت دموکراتیک واقعی مطرح می‌کند و نوید برابری می‌دهد. این آرمان، مشارکت را به مثابه‌ی یک امکان بالقوه تصور می‌کند (همان: 38).

دولت رفاه: برابری واقعی در مقابل نابرابری‌های اقتصاد بازار

اما برابری رسمی که به وسیله‌ی قانون به مردم اعطا می‌شود چگونه می‌تواند به برابری در عمل تبدیل شود و به‌ویژه اقتصاد بازار آزاد چگونه می‌تواند متضمن این امید باشد؟ یکی از مهم‌ترین حوزه‌هایی که در آن تنش‌های بین برابری رسمی و واقعی و هم‌چنین بین وعده‌ی برابری شهروندی و نابرابری‌های اقتصاد بازار ظاهر شده است و مورد بحث بوده است، دولت رفاه است (همان: 38).

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع)

علی محمدزاده | دوشنبه, ۲۶ خرداد ۱۳۹۳، ۱۲:۴۸ ق.ظ

معرفی کتاب

عنوان کتاب: رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع)

مترجم: محمدحسین افشاری

سال نشر: 1390

انتشارات: قم؛ مشهور

رساله حقوق امام سجاد

در نگاه اول، شاید رساله‌ی حقوق امام سجاد(ع) یک کتاب حدیثی معمولی به‌نظر برسد؛ مجموعه‌ای از احادیث که پیرامون موضوعی گردآوری شده‌اند. اما این کتاب از چند جهت کتابی خاص است.

یکی این‌که مبانی و اصول آن‌چه امروز آن‌را حقوق بشر می‌خوانند، 1400 سال پیش ذکر شده و مورد تأکید قرار گرفته است. موضوع دیگر خود توجه به مسئله‌ی حقوق و طبقه‌بندی اقسام حقوق و ذکر حد و مرزهای این حقوق است. نکته‌ی سوم، توجه به گونه‌ای از حقوق است که امروزه آن را حقوق جامعه‌ای می‌خوانند و از جمله‌ی آن می‌توان به حق فرهنگ اشاره نمود. این توجه در قالب برخی احادیث و روایات در این کتاب آمده است. و نهایتاً چهارمین و مهم‌ترین نکته، بناکردن ساختار حقوقی بر یک پایه‌ی محکم و استوار است که از نسبی‌اندیشی و سیالیت حقوق بشر پیش‌گیری می‌کند. در اولین حدیث این کتاب شریف آمده است:

بزرگترین حقوق و حقـی که اصل حقوق است و از آن حقـوق دیـگر منتشر ومتفرع می‌شود، حق خداوند بر توست و در درجه‌ی دوم حق خودت بر خودت می‌باشد. (با تلخیص)

در این جمله دو پایه‌ برای حقوق بشر در نظر گرفته شده است: اولین حق، که پایه‌ی تمامی حقوق است، حق خداوند و دومین حق، حق انسان‌ها. این توجه، نکته‌ی قابل تأملی است و در مباحث مربوط به حقوق انسان‌ها، از جمله دعوای فرد و جامعه؛ آزادی و عدالت و... می‌تواند مورد استفاده و استناد قرار گیرد. 

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: حقوق شهروندی و عدالت

علی محمدزاده | شنبه, ۲ فروردين ۱۳۹۳، ۰۶:۳۸ ب.ظ

معرفی کتاب

عنوان کتاب: حقوق شهروندی و عدالت

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

حقوق شهروندی و عدالت

یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های دکتر عماد افروغ، نسبت آزادی و عدالت است که در ادامه‌ی دوگانه‌ی اساسی فرد- جامعه و عاملیت- ساختار است. افروغ در آثار متعدد خود درصدد بیان این نکته است که میان این دو مفهوم تضاد و تعارض وجود ندارد؛ بلکه این دو در پیوندی عمیق باهم هستند. تفسیری که افروغ از انقلاب اسلامی به دست می‌دهد نیز مبتنی بر همین پروبلماتیک است: به نظر افروغ در انقلاب اسلامی ایران از سویی شعار محوری انقلاب فرانسه، یعنی آزادی، متجلی است و از سوی دیگر شعار محوری انقلاب روسیه، یعنی عدالت و این دو مفهوم بااخلاق و معنویت است که به یکدیگر پیوند می‌یابند. در حقیقت انقلاب اسلامی ایران مترصد است به سه نیاز همیشه‌گی بشر، یعنی آزادی، عدالت و معنویت پاسخی جامع، هماهنگ و هم‌زمان بدهد.

بحث از حقوق شهروندی و نسبت آن با عدالت نیز در ادامه‌ی همین مسئله است و با توجه به این‌که به نظر افروغ ما در تاریخ سی و چندساله‌ی پس از انقلاب هم‌واره میان آزادی‌خواهی و عدالت‌خواهی در نوسان بوده‌ایم، اهمیت دو چندان می‌یابد. در ادامه به برخی نکات از این کتاب اشاره خواهیم کرد.

  • علی محمدزاده

معرفی کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی

علی محمدزاده | پنجشنبه, ۸ فروردين ۱۳۹۲، ۱۲:۴۳ ق.ظ
معرفی کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی
معرفی کتاب

عنوان کتاب: هویت ایرانی و حقوق فرهنگی

نویسنده: عماد افروغ

سال نشر: 1387

انتشارات: سوره‌ی مهر؛ تهران

«هویت ایرانی و حقوق فرهنگی» کتابی است که نباید خواندن آن‌را از دست داد: پاسخ بسیاری از پرسش‌ها و مسائل در باب چالش‌های فرهنگی امروز جامعه‌ی ایران را می‌توان در این کتاب یافت. سال‌هاست که در مسائلی چون رواج پوشش‌های مختلف و اغلب الگو گرفته از رسانه‌های جهان سرمایه‌داری، گرایش جوانان به نمادها و سبک زنده‌گی غربی، بحران هویت جوان امروز و مانند این‌ها ذهن بسیاری را به خود مشغول کرده است. این‌که تا چه اندازه باید از این مسئله نگران بود؛ از چه منظری باید به این‌گونه مسائل نگریست و چه‌گونه باید با آن مواجه شد، نیازمند یک بینش صحیح و استوار درباره‌ی هویت ایرانی است. افروغ در این کتاب نظام فکری منسجمی را در باب فرهنگ و هویت طرح می‌کند و دیدگاه‌های خواندنی‌ای چه در عرصه‌ی فهم نظری از فرهنگ و هویت ایرانی و چه در ساحت سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی فرهنگی و مدیریت فرهنگی به مخاطب عرضه می‌کند.

  • علی محمدزاده