معرفی کتاب: فتح خون

عنوان کتاب: فتح خون

نویسنده: سید مرتضی آوینی

سال نشر: 1379

انتشارات: تهران: ساقی

کتاب «فتح خون»، نوشته‌ی سید مرتضی آوینی، تفسیری عرفانی از ماجرای کربلا به دست می‌دهد. ویژگی برجسته‌ی این کتاب همین تفسیر عرفانی است. آوینی در قالب روایت ماجرای کربلا، به بیان منظومه‌ی فکری خویش پرداخته است. در این مجال، می‌کوشیم شرحی مختصر از این منظومه‌ی فکری به دست دهیم. در ادامه، به بیان کلیات دیدگاهی می‌پردازیم که به‌نظر می‌رسد دیدگاه آوینی مشابه آن است. پس از آن، دیدگاه او را با ادبیات خود وی ذکر خواهیم کرد.

معرفی کتاب: کلثوم ننه

عنوان کتاب: کلثوم ننه

نویسنده: آقا جمال خوانساری؛ با طرح‌های بیژن اسدی‌پور

سال نشر: 2535 (1355)

انتشارات: تهران؛ مروارید

آقا جمال خوانساری، نویسنده‌ی کتاب، از علمای شیعه و دانشمندان ایران در قرن دوازدهم هجری قمری بوده است. معروف‌ترین اثر آقا جمال خوانساری، همین کتاب «کلثوم ننه» است که در سال‌های مختلف به اشکال گوناگون چاپ و منتشر شده است. نویسنده در این کتاب، با نگاهی طنزآلود و هزل‌آمیز و در قالب فتاوای پنج زن به نام‌های کلثوم ننه، دده بزم‌آرا، باجی یاسمن، بی‌بی‌شاه زینب و خاله‌جان آقا به بیان اعتقادات عوام و خرافات رایج می‌پردازد و این اعتقادات عامه را نقد می‌کند. از نگاه آقا جمال، این اعتقادات به قدری برای عوام جاافتاده و تثبیت شده هستند که دین‌داری آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند؛ به عبارت دیگر، عوام متناسب با این رویه‌های جاافتاده‌ی سنتی، در احکام دینی دخل و تصرف می‌کنند و آن‌ها را به دلخواه تفسیر و تأویل می‌کنند. برای نمونه، آقا جمال می‌نویسد:

«بدان که اجماع فتوای زنان است که وضو و غسل واجب است مگر در چند موضع: وقتی که دست را حنا و نگار بسته باشند یا ابرو گذاشته باشند یا زرک بر ابرو چسبانیده باشند. در این صورت ترک وضو و غسل واجب می‌شود!»

این کتاب را از دو منظر می‌توان نگریست. از دیدگاه اول، کتاب کلثوم ننه از جمله معدود کتب و آثاری است که به نگارش آداب و رسوم عامه ایرانی پرداخته است. از دیدگاه دوم، مسئله‌ی این کتاب دین‌داری عوام است. از هر کدام از این دو منظر که به این کتاب نگریسته شود، قدر و منزلت این اثر ساده ولی مهم را نشان می‌دهد.